You are currently viewing Kontrola trzeźwości – nowelizacja Kodeksu Pracy cz. 1

Kontrola trzeźwości – nowelizacja Kodeksu Pracy cz. 1

“Po co mam znać najnowsze przepisy prawne, przecież inni w firmie znają się na tym lepiej”, pomyślisz. Kontrola trzeźwości wynikająca z nowelizacji kodeksu pracy to jednak temat, który jako HR Business Partner powinieneś znać.

Bo co zrobić w sytuacji, kiedy nie będzie czasu na szczegółowe ekspertyzy, a dział prawny akurat znajdzie się poza zasięgiem? Jeśli chcesz być na bieżąco, ale przytłacza Cię liczba zmian, a niejasność zapisów przyprawia o zawrót głowy, to nie musisz się już martwić. Zebraliśmy dla Ciebie kluczowe informacje dotyczące najbliższych zmian w zakresie kontroli trzeźwości.

Na pierwszy ogień to, co HRBP powinien wiedzieć na temat zmian dotyczących kontroli trzeźwości w miejscu pracy.

Najważniejsza informacja jest taka, że nie wszystkie planowane zmiany wchodzą w życie tym samym momencie. Uff… od razu jakoś łatwiej zaplanować przenoszenie nowości prawnych na firmowe realia. Od czego zacząć? Od zmian, które już obowiązują lub wchodzą w życie w kwietniu, czyli:

  • kontroli trzeźwości pracowników (która obowiązuje od 21 lutego 2023 r.),
  • usankcjonowania pracy zdalnej (wejdzie w życie 7 kwietnia 2023 r.).

Z tego tekstu dowiesz się:

  • dlaczego HR Business Partner powinien być na bieżąco z nowelizacją prawa pracy,
  • jakie są najnowsze regulacje prawne, które wchodzą już w życie,
  • w jaki sposób legalnie przeprowadzać kontrolę trzeźwości w miejscu pracy,
  • jakie są odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania w związku z kontrolą trzeźwości w miejscu pracy.

Prawo w pracy i nowelizacje – co znaczą dla HR Business Partnera?

Jest takie powiedzenie – „nieznajomość prawa szkodzi”. I trudno się z nim nie zgodzić. Czy dotyczy również HR Business Partnera, który prawnikiem przecież nie jest? Niestety tak. Znajomość aktualnych przepisów prawa pracy to kluczowa kompetencja w tym zawodzie. W końcu to HR Business Partner stoi na straży prawa w organizacji. Będąc na bieżąco ze zmianami legislacyjnymi, może trafnie doradzać i wspierać funkcjonowanie biznesu oraz pracę innych osób w firmie. Szybko i precyzyjnie “łączyć kropki”, mieć szeroką perspektywę na podstawie własnej wiedzy i dostępnych narzędzi – bez czekania na odpowiednie interpretacje czy wsparcie zespołu prawnego.
Opanowanie podstaw z zakresu prawa pracy daje możliwość wychwycenia niejednego błędu w decyzjach czy procedurach, które mogą prowadzić do nieporozumień, a nawet konsekwencji prawnych. A to wszystko ma wpływ na budowanie strategicznej pozycji HRBP w firmie.
I choć znajomość prawa pracy to bezdyskusyjnie narzędziowe “must have” każdego HR Business Partnera, nie jest to temat lekki. Dlatego z pomocą naszych ekspertów – przybywamy z odsieczą. Razem z kancelarią Sadowski&Wspólnicy przeanalizowaliśmy kluczowe zmiany i przygotowaliśmy praktyczny mini-poradnik.

Nowelizacja Kodeksu Pracy – dlaczego Ty też musisz znać regulacje?

Na wstępnie najważniejsza uwaga: bądź na bieżąco ze wszystkimi wprowadzonymi zmianami prawnymi w firmie. Angażuj się w prace ustalające, poznaj najnowsze definicje i różnice. Oczywiste jest, że nie odpowiadasz “głową” za wprowadzane zmiany, ale to Ty rozmawiasz z zarządem, czyli pracodawcą, a z drugiej strony z pracownikami. Jesteś ważnym głosem, który łączy biznes oraz ludzi. Zaopatrz się w wiedzę, rzeczowe argumenty i aktualności z zakresu wewnętrznych przepisów oraz regulaminów.

Zmiana zasad kontroli trzeźwości

Nowelizacja Kodeksu Pracy dopuszcza badania alkomatem w zakładach pracy od 21 lutego 2023 roku. Do tej pory takie uprawnienia miały tylko organy odpowiadające za porządek publiczny, np. policja.

Kluczowe jest, by wprowadzić zasady kontroli trzeźwości pracowników do przepisów wewnątrzzakładowych, w tym do regulaminu pracy – to pierwszy i najważniejszy krok, który pozwoli na późniejsze działanie.

Kontrola trzeźwości – co wpisać do regulaminu

W wewnętrznych przepisach ustalacie, których pracowników będą obejmować kontrole:
  • wszystkich,
  • część – do ustalenia konkretne kryterium
UWAGA! Koniecznie określcie to obiektywnie np. określone stanowiska pracy, ze względu m.in. na dużą liczbę zagrożeń związanych z BHP (np. praca przy maszynach, praca wymagająca szczególnej koncentracji np. transport)

W regulaminie powinna znaleźć się częstotliwość kontroli: jak często wykonywana będzie kontrola i jaką będzie miała formę. Może to być:

  • kontrola doraźna – gdy widzimy niepokojące zachowanie pracownika i mamy podejrzenie, że jest pod wpływem alkoholu bądź innych środków odurzających,
  • kontrola prewencyjna – np. przed rozpoczęciem pracy, w czasie jej trwania, po przerwie. Szczególnie wykorzystywana przy trudnych lub odpowiedzialnych warunkach pracy, np. w branży transportowej,
  • kontrola losowa – konieczne jest określenie, jak ma przebiegać i jakiej grupy pracowników ma dotyczyć.

Ważne jest wpisanie, kto będzie wykonywał taką kontrolę (np. ochrona obiektu, pracownik BHP, a nawet – HRBP) oraz jakim urządzeniem:

  • dokonującym pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu z użyciem ustnika, metodą spektrometrii w podczerwieni,
  • utleniania elektrochemicznego, zwanego „analizatorem wydechu”,
  • jakimi testami na obecność substancji psychoaktywnych (dostępnymi w aptece),

UWAGA! Nie musisz określać konkretnego modelu ani numeru seryjnego, wystarczy rodzaj alkomatu/rodzaj testu.
Konieczne jest posiadanie dokumentu potwierdzającego kalibrację lub wzorcowanie urządzenia i dbać o regularne dokonywanie prac serwisowych – zgodnie z instrukcją obsługi lub kartą gwarancyjną urządzenia.

Jasne zasady = mniej zmartwień

Dokładne zapisy w przepisach wewnątrzzakładowych dają nam pewność, że nasze działania są niepodważalne. Spełnienie wymogów technicznych jest równie ważne w potwierdzeniu zasadności podejmowanych działań.
Pracodawca nie może zmusić pracownika, aby poddał się kontroli trzeźwości. Odmowa poddania się kontroli trzeźwości może jednak zostać zakwalifikowana jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych (np. pracownik nie wyraża zgody na kontrolę lub ucieka z miejsca pracy).
PAMIĘTAJ! Jeśli któryś z pracowników wykazuje stan odurzenia, zawsze masz prawo reagować. Dbasz w ten sposób o bezpieczeństwo zdrowia i życia innych osób oraz firmowe mienie. W przypadku niejasnych sytuacji wezwij służby porządkowe.

Konsekwencje kontroli trzeźwości

Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5 ‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Czym może skutkować wykrycie u pracownika co najmniej stanu po użyciu alkoholu?

  • ukaraniem karą porządkową,
  • wypowiedzeniem umowy o pracę,
  • rozwiązaniem umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Mamy nadzieję, że wiesz teraz więcej i orientujesz się już, jak powinno wyglądać przeprowadzenie kontroli trzeźwości w miejscu pracy. Wrócimy do Ciebie z kolejnymi mini-poradnikami, w których przetłumaczymy na HR-owy język następne nadchodzące zmiany prawne. Te najbliższe dotyczą nowelizacji kodeksu pracy w zakresie pracy zdalnej.

A jeśli chcesz wejść w te zagadnienia prawne głębiej, polecamy cały kurs Piotra Lipy, Prawo pracy dla HR Business Partnera | Narzędziownik, który zawiera już zaktualizowane wątki.

Nowelizacja kodeksu pracy: kontrola trzeźwości – odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania

Kiedy pracodawca może przeprowadzić kontrolę trzeźwości w pracy?

Kontrola trzeźwości może zostać wprowadzona jedynie w celu zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób oraz ochrony mienia. Pracodawca może przeprowadzać kontrole prewencyjne i doraźne. Jest również uprawniony do kontroli obecności w organizmach pracowników substancji działających podobnie do alkoholu.

Czy to, czym weryfikujemy trzeźwość, musi być konkretnie określone w regulaminie pracy?

W regulaminie pracy należy określić rodzaj wykorzystywanego urządzenia – nie chodzi o wskazanie konkretnego modelu urządzenia, ale przede wszystkim sprecyzowanie, czy jest to alkomat elektrochemiczny/spektrometrii w podczerwieni i zastrzeżenie, że musi on posiadać ważny dokument potwierdzający kalibrację lub wzorcowanie. Nie można wykluczyć rozwiązania polegającego na wskazaniu, że do kontroli trzeźwości mogą zostać wykorzystane oba urządzenia.

Kontrola trzeźwości w pracy: czy jeśli wynik badania wynosi 0,2 promila to uznajemy pracownika za trzeźwego? (bez kierowców)

Jeżeli wynik badania wynosi równo 0,2 promila, to jest to stan po użyciu alkoholu i pracownik nie może zostać dopuszczony do pracy. W przypadku, gdy wynik badania wykaże niższe wartości, pracodawca ma obowiązek dokonania kolejnych pomiarów. W sytuacji, gdy kolejne badania to potwierdzą, to należy uznać, że pracownik jest trzeźwy.

Czy pracownik ma prawo odmówić dmuchania w alkomat, w myśl nowych regulacji kontroli trzeźwości?

Pracodawca nie może zmusić pracownika do poddania się kontroli trzeźwości. Odmowa może jednak zostać zakwalifikowana jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych (np. pracownik nie wyraża zgody na kontrolę, czy ucieka z miejsca pracy).